Paarden zijn ook varkens

FLAPTEKST

‘Ach, veertig was hij, de nodige verhoudingen achter de rug en de scherpste kantjes van de libido al helemaal afgerond.’

Acteur Eduard Bottelaer verwacht weinig meer van het leven. Tot hij Helena ontmoet. De jonge kunstenares staat op het punt naar New York te vertrekken. Ze laat de hopeloos verliefde Bottelaer achter met een bizarre artistieke opdracht, die al snel uitgroeit tot een obsessie. Dwalend door Gent en omstreken om aan de opdracht van zijn beminde te voldoen raakt Bottelaer verzeild in de meest onverwachte situaties.

Paarden zijn ook varkens is een nostalgisch liefdesverhaal, én het verslag van een queeste. Een sprankelende en grimmig humoristische roman.

BEGIN

Tja, zo kan het natuurlijk ook, dacht Eduard Bottelaer. De ene ochtend fluit broeder merel, de andere holt er een lachend schoolmeisje door de straat, en soms staat er een paard voor je deur te zeiken.

Hij stak zijn sleutel op zak en, voor één keer de voorkant der dingen kiezend, ging hij behoedzaam om de kop van het dier heen. Door het open raam van nummer twaalf sprong Monica’s giechel naar buiten: een rafelige serpentine op een verlaat carnaval. Bottelaer keek even om maar er hing een gordijn voor het vliegengaas, het bewoog zachtjes mee met de ochtendwind. Het paard plaste voort, zonder een hoef te verzetten, de druppels spatten op de stoep, tot tegen zijn drempel, en ook op de vloer van de open, ja – wat was dit: een tilbury, een sjees? En kon je zeggen dat die dingen een vloer hadden? Er lag een geruite deken op de leren zitting, en op de vensterbank volgde Monica’s roerloze kat alles met de grootste aandacht.

Verder weg, in het dorp, draaide een torenkraan om haar as.

Gouden Uil voor Fictie 1996

Guido van Heulendonk

ONTVANGST

‘Men kan Van Heulendonks associatieve, enigszins fragmentaire manier van schrijven als postmodern bestempelen. Jawel, maar de in de tijd, ruimte en focalisering voortdurend verspringende tekst wordt wel gedragen door een doordachte plot, compositie en sfeersetting. Paarden zijn ook varkens is een hoogtepunt in de Vlaamse prozaproduktie van 1995.’ (Luc Lannoy, Gazet van Antwerpen, 27 oktober 1995)

‘Een ervaring die ik niet graag had willen missen.’ (Willem Kuipers, De Volkskrant, 29 november 1995)

‘Een genoegen: zeer vaardig geschreven, mooi van taal, onweerstaanbaar geestig.’ (Jeroen Vullings, Vrij Nederland, 13 januari 1996)

‘Het weergaloze portret van een wanhopige man in een wanhopige tijd. (…) Dit is een roman die je, zodra je hem uit hebt, meteen opnieuw wil lezen. Ik kan Paarden zijn ook varkens niets anders dan veel lezers toewensen.’ (John Vervoort, Het Nieuwsblad, 10 november 1995)

‘Guido van Heulendonk laat in deze roman zien dat ironie en gevoel voor relativering geen capitulatie of vluchtweg is voor de zware ernst van het leven. Misschien raakt een oprecht ironicus wel dichter aan de kern, door het leven te zien als het geblinddoekt lopen op een evenwichtsbalk tussen het gemene en het grappige. (…) Precies daarin schuilt de charme van Paarden zijn ook varkens. Er gebeurt niets bijzonders, maar het gebeurt op een bijzondere manier.’ (Arjan Peters, De Volkskrant, 12 januari 1996)

‘Van Heulendonk laat zijn personages het wezen van de werkelijkheid verkennen en onderzoeken. “De naakte werkelijkheid der dingen, hun eis door hem gezien en benoemd te worden,” noemt Bottelaer het. (…) Je moet er dus goed voor lezen, maar je wordt daar ruim voor beloond met het groeiende besef dat Guido van Heulendonk weer een krachttoer heeft uitgehaald.’ (Jos Borré, De Morgen, 27 oktober 1995)

‘…Prachtige zinnen en vergelijkingen die het tragische iets lichtvoetigs verlenen, zonder dat de stijl daardoor kolderieke trekken begint te vertonen. (…) Een intelligent en beheerst stilist.’ (Jeroen Overstijns, Standaard der Letteren, 23 november 1995)

‘Van Heulendonk heeft een schat aan taal tot zijn beschikking. Met zijn over elkaar heen buitelende beelden en zijn filmische manier van schrijven, compleet met snelle scènewisselingen en knappe montages, weet hij een nauwelijks te definiëren dreiging op te roepen, een spanning die nooit tot ontlading komt.’ (Elsbeth Etty, NRC-Handelsblad, 22 december 1995)

‘De liefde als kunstwerk. Paarden zijn ook varkens is een sterke roman, nog rijper en evenwichtiger dan De vooravond, en vooral een roman die als het ware dicht bij de lezer staat.’ (Paul Van Aken, Ons Erfdeel, jg. 39-3, mei-juni 1996)

‘…Uiterst aforistische stijl, sprankelend en spits. Je krijgt nauwelijks de tijd om adem te halen.’ (Harold Polis, Blaasuit – De Financieel-Economische Tijd, december 1995)

‘Van Heulendonk heeft met Paarden zijn ook varkens een veelzijdige, pessimistische, vaak onbedaarlijk grappige en tegelijk schrijnende roman geschreven, een boek met spitse dialogen, ironische aforismen, hilarische parodieën, dat ons echter met onze neus drukt op onze ijdelheid, onbeduidendheid, sterfelijkheid en ons menselijk tekort. Een oefentocht. In het luchtledige.’ (Eric Rinckhout, Nieuw Wereldtijdschrift, 1995-6)

‘…Buitengewoon ingenieus. (…) Van Heulendonk weet voortdurend een zuurstofrijke luchtigheid te behouden, waardoor hij het de lezer zeer moeilijk maakt het boek weg te leggen. Stilistisch van begin tot eind scherp, nergens minder dan ijzersterk. Humoristisch zonder leuk of grappig te willen doen. Het is een ingetogen humor die bijna per ongeluk in de roman terecht lijkt te zijn gekomen.’ (Rob van Erkelens, De Groene Amsterdammer, 27 mei 1996)

‘…Stilistisch, structureel én inhoudelijk een sterk boek.’ (Jef Ector, Kreatief 30/2, juni 1996)

‘Een aangrijpend boek dat je niet naast je neer kunt leggen.’ (Isabelle Verstraete, De Vrijzinnige Lezer, juni 1996)

Duitse vertaling

‘Und wie Van Heulendonk dieses Netz höchst diffüser und doch immer wieder überraschend miteinander verknüpfter Erinnerungen virtuos und gleichzeitig lakonisch spinnt, wie Pferde und Nietzsche immer mal wieder unvermutet um die Ecke schauen, wie wir ihnen immer tiefer in Eduards Vorleben folgen und natürlich auch, wie bisweilen höchst sinnfällig gepinkelt wird – all dies gewährt dem Leser jenes Vergnügen intensiver intellektueller Verstrickung, das den Genuss dieses anrührenden Romans kompletiert.’ (Philipp Schmolke, Junge Welt, 11 oktober 1999)

‘Guido van Heulendonk gibt im zeitgenössischen Literaturbetrieb eine seltsame Figur ab. Er schreibt über die ernsten Dingen des Lebens und findet eine Sprache der Heiterkeit dafür. Das Leben ist tragisch und zum Heulen komisch – und als Roman eine wunderbare Lektüre. (…) Dieser Mann hat etwas zu erzählen. (…) Ein witziger Roman.’ (Anton Thuswaldner, Salzburger Nachrichten, 25 januari, 1999)

‘Die Lektüre amusiert und wirkt anregend. Realsatire, der Zynismus und Humor fremd bleiben; dafür aber mit viel Witz und Ironie; intelligent geschrieben und oft auch zum lachen, bei dem man sich aber auch verschlucken kann.’ (Martin Adel, Der Standard, 11 december 1998)

‘Hinter der niedlichen Fassade entwickelt sich eine Satire der Belgischen Gesellschaft, die durch analytischen Witz erfreut. (…) Wie aber Pferde, Menschen und Schweine als Schweine beschrieben wierden, so ganz ohne Belehrung und Entrüstung, nur im freundlichen schildern der harmlosen Sammelrätigkeit eines verliebten Schauspielers, darin besteht Van Heulendonks Kunst.’ (Thomas Poiss, Frankfurter Allgemeine Zeitung, 31 mei 1999)

‘Und weil sich das Grunzen und Wiehern kunstvoll durch den Roman zieht und mit Eduards kleinen Sammelgeschichten und Erinnerungsfragmenten verbindet, ist Pferde sind auch Schweine manchmal ein ganz schön kompliziertes Buch. Ein Schachtelbuch eben. Will man alles verstehen, muss man lange darin wühlen. Aber man kann auch einfach nur mit beiden Lesehänden hineingreifen und sich über das Sammelsurium wahnwitziger Einfälle freuen. Vielleicht macht das sogar mehr Spass.’ (Kolia Mensing, Sächsische Zeitung, 28 november 1998)