De afrekening

FLAPTEKST

Een volkswijsheid zegt dat het huis van je ouders leegruimen meevalt, tot je aan de zolder begint. Govert Delvoix, gewezen boekhandelaar, ondervindt het aan den lijve. Wanneer zijn moeder sterft, duikt onverwacht een doos op met explosief materiaal. Een en ander moet ernstig worden herbezien: zijn vaders oorlogsverleden, maar ook zijn eigen verleden, met name zijn relatie tot zijn eerste, vroeg gestorven vrouw.

Spoedig krijgen de gebeurtenissen een dynamiek waarin waarheid en verzinsel, geschiedenis en mythe elkaar omarmen in een duizelingwekkende danse macabre. En Govert danst mee, overmoedig, overtuigd als hij is dat hij de dans leidt.

BEGIN

‘J’aime les hommes qui ont le sens de l’humour,’ zei ze, en hing op.
Ze had een zacht ratelende huig-r, zodat het leek alsof ze eindigde met een roffeltje op de pauk.
Een hese stem had ze ook.
Niet slecht als prelude.

Mannen met humorrr.
Mijn taxi kiest de Boulevard de Ménilmontant en ik denk aan de laatste keer dat ik een mop vertelde. Ik kan het me amper te binnen brengen. Zo gaat dat in de derde leeftijd: het begint met het groeiende onvermogen moppen te kunnen smaken, zaait dan uit naar geen moppen meer kunnen onthouden, en bereikt zijn overtreffende trap wanneer je zelfs niet meer weet waar het ook al weer was dat je voor aap stond, toen je vastliep in een mop waarvan je dacht de pointe nog te kennen.
Lorenzo’s verjaardag? De pointe schiet me vreemd genoeg wel te binnen. De terdoodveroordeelde die struikelt op de trap naar het schavot en moppert: ‘Een mens zou hier nog zijn nek breken ook.’
Eigenlijk heb ik nooit van moppen gehouden. En nog minder van moppenvertellers. Ik denk dat hier de reden ligt voor mijn memory failure. Ja, dat moet het zijn.

Wat ik me wel nog herinner is de laatste keer dat ik dacht: oké, hier stopt het, ik ga nú naar mijn bureau en download dat formulier. Het was na zo’n tweet van de pas verkozen Trump. November vorig jaar dus. Een van die kreten over hoe fantastisch The Donald zichzelf wel niet vond. Welk geschenk voor de mensheid Donald Potus beloofde te zijn. De Amerikaanse mensheid in de eerste plaats. Ik kan me de concrete inhoud niet meer herinneren, maar ik las die tweet, op de site van The New Yorker geloof ik, en dacht: genoeg is genoeg.

Guido van Heulendonk

ONTVANGST

‘Sinds zijn debuut Hoogtevrees (1985) timmert Van Heulendonk aan een reeks consistente en hoogstaande romans, waarvoor een oeuvreprijs stilaan gerechtvaardigd lijkt. (…) Leesplezier is er op overschot in zijn elfde roman De afrekening. (…) Nergens wordt De afrekening echt zwaartillend, protserig of zuur. (…) Van Heulendonk schiet gretig met scherp in deze opvallend eigentijdse roman vol aanstekelijke formuleringslust en schakelt verhaaltechnisch behendig tussen heden en verleden. De afrekening is een literaire echokamer vanjewelste.’ (Dirk Leyman, De Morgen, 30 november 2019)

‘… Een spel van schijn en werkelijkheid. (…) De afrekening weerstaat aan de verlokkingen der zwaarmoedigheid door de stilistische bravoure van de auteur, waardoor je na een tijd zozeer in vervoering raakt dat je stomweg vergeet dat Govert een gewisse dood tegemoetgaat. Zoals in iedere superieure roman is immers niet de bestemming het werkelijke doel, maar de weg ernaartoe. (…) Bij Van Heulendonk valt er achter iedere bocht wel iets nieuws te ontdekken.’ (Marnix Verplancke, Knack Focus, 30 oktober 2019)

‘Guido van Heulendonk bouwt al vele jaren aan een fijnzinnig oeuvre. (…) Hij schrijft beknopt en loepzuiver en de structuur van zijn romans is altijd doordacht gecomponeerd. (…) Pittige oneliners, subtiele ironie en een melancholische ondertoon.’ (John Vervoort, Standaard der Letteren, 29 november 2019)

‘Een geslaagde combinatie van humor en een dosis sarcasme. Feit is dat Van Heulendonk literair vakmanschap in de vingers heeft. Zijn stijl is zuiver en over de compositie van zijn boeken is grondig nagedacht. (…) De afrekening is niet alleen verhaaltechnisch sterk en in een heldere taal geschreven, maar beslist één van de betere romans van 2019. Tijd om deze stille schrijver, die ooit debuteerde met Hoogtevrees, nog eens met een belangrijke prijs te bekronen.’ (Karel Alleene, Cutting Edge, 23 december 2019)

‘Van Heulendonk is op zijn best wanneer hij zijn hoofdpersonage geleidelijk aan de trappers laat verliezen en hem al drijvend op diens literair angehauchte herinneringen in een maalstroom doet terechtkomen die je als lezer laat beseffen dat niemand echt vaste grond onder de voeten heeft. (…) De hellevaart van Govert brengt Van Heulendonk beklemmend in beeld.’ (Frank Hellemans, Ons Erfdeel, 13 mei 2020)

‘De afrekening is een roman die torenhoog uitsteekt boven de middelmaat van de huidige Vlaamse vertelsels (…) en is voor mij de beste roman tot hiertoe in het oeuvre van Guido van Heulendonk. (Jooris Van Hulle, Kunsttijdschrift Vlaanderen, 16 november 2019)

‘Met De afrekening heeft Van Heulendonk alle typische ingrediënten heel kunstig en evenwichtig verweven, in de juiste dosering, heel naturel en met veel souplesse. De afrekening is een verhaal dat rustig en beheerst op zijn doel afstevent, de lezer ondertussen alle hoop laat en daardoor zijn uitwerking niet mist.’ (Herman Leenders, Mappalibri nr.9 – oktober 2019)

‘Hoe mooi verwoordt deze Vlaamse schrijver het leven als een achtbaan! Vol kleine pretjes, mislukkingen en heel veel liefde. Voor literatuurfans, met vele lagen en veel verwijzingen naar literaire werken. (Vera ter Beest, NBD Biblion)

Video

Auteur leest De afrekening in voor Luisterpuntbibliotheek, de Vlaamse openbare bibliotheek voor personen met een leesbeperking. Klik hier